उच्च रक्तचापमा घरेलु उपाय

तपाईंको मुटुले धमनीहरू मार्फत शरीरमा रगत पठाउँछ । शरीरको धमनीहरूमा बग्ने रगतको लागि एक निश्चित दबाव आवश्यक छ । जब कुनै कारणवश यो प्रेसर बढ्छ...

तपाईंको मुटुले धमनीहरू मार्फत शरीरमा रगत पठाउँछ । शरीरको धमनीहरूमा बग्ने रगतको लागि एक निश्चित दबाव आवश्यक छ । जब कुनै कारणवश यो प्रेसर बढ्छ, तब धमनीहरु बढी प्रभावित हुन्छन् । बढ्दो प्रेसरका कारण मुटुले धमनीमा रक्तप्रवाह कायम राख्न सामान्य भन्दा बढी काम गर्नुपर्ने हुन्छ । यो अवस्थालाई उच्च रक्तचाप भनिन्छ । उच्च रक्तचाप एक गम्भीर रोग हो । के तपाईंलाई थाहा छ उच्च रक्तचापका लक्षणहरू के के हुन् ? उच्च रक्तचाप भएको बेला के खानु पर्छ र के खानु हुँदैन ? उच्च रक्तचापको उपचारका लागि कस्ता घरेलु उपाय अपनाउनुपर्छ ?

याद राख्नुहोस् कि उच्च रक्तचाप को कारण तपाईंको हृदयले पनि काम गर्न छोड्न सक्छ । लगातार उच्च रक्तचापले तपाईंको शरीरलाई धेरै प्रकारका क्षति पुर् याउन सक्छ । यसले हार्ट फेलियर पनि निम्त्याउन सक्छ । त्यसैले उच्च रक्तचापका लक्षण, उच्च रक्तचाप र रक्तचापमा के खाने भन्ने कुरा जान्न जरुरी छ भने उच्च रक्तचापका लागि सामान्य बनाउने तरिका पनि थाहा पाउन जरुरी हुन्छ ।

उच्च रक्तचाप भनेको के हो ?

असन्तुलित खाना खाँदा मुटु र रगत मा बोसो बढ्छ । बोसोले धमनीमा ठाउँ जोड्दा धमनीमा कठिनाई उत्पन्न गर्छ र मुटु ले रक्तसञ्चारको प्रक्रियालाई प्रतिकूल रूपमा तीव्र बनाएर रक्तचाप बढाउँछ ।

उच्च रक्तचाप को कारण ?

असन्तुलित जीवनशैली र खानपानका कारण उच्च रक्तचाप हुन्छ । 

उच्च रक्तचाप को यी कारण पनि हुन् :-

मोटोपना उच्च रक्तचापको मुख्य कारण हो । मोटो पन भएका व्यक्तिमा बी.पी. सामान्य व्यक्तिको तुलनामा बढ्ने जोखिम बढी हुन्छ ।

शारीरिक श्रम नगर्ने । व्यायाम नगर्ने, खेलकुद नगर्ने र कुनै पनि शारीरिक गतिविधि नगर्ने तथा आरामदायी जीवन यापन गर्ने व्यक्तिमा रक्तचापको समस्या हुन सक्छ ।

सुगर, मुटुसम्बन्धी रोग, मृगौलासम्बन्धी रोग बाट पीडित र जसको रक्तनली कमजोर हुन्छ, रक्तचाप उच्च हुन्छ ।

नुनिलो खानेकुरा बढी सेवन गर्ने को ।

पिज्जा, बर्गर, चाउमिन, मोमोज आदि खाँदा बीपीमा उच्च रक्तचाप बढाउन मद्दत मिल्छ ।

धुम्रपान गर्ने र बढी रक्सी पिउने व्यक्ति को ।

धूम्रपान गर्ने र बढी रक्सी खाने व्यक्ति काे पनि बीपी बढेको हुन्छ । गर्भावस्थामा गर्भवती महिलालाई पनि बीपी हुन्छ । बढ्दै जाने समस्या छ ।

उच्च रक्तचाप को लक्षण:

हाई बी.पी. मुटुसम्बन्धी रोगका कारण मृगौलासम्बन्धी रोग, आँखा आदि खराब हुन सक्छन् । उच्च रक्तचाप एक ढिलो विष हो जसले बिस्तारै शरीरका अंगहरू बिगार्छ । उच्च रक्तचापबाट बच्न वा उच्च रक्तचापबाट बच्नका लागि सबैभन्दा पहिले उच्च रक्तचापका लक्षणहरू थाहा पाउन जरुरी छ । 

आउनुहोस् यसको बारेमा जानिराखौं -

• उच्च रक्तचापको लक्षणको रुपमा ती व्यक्तिलाई तीव्र टाउको दुख्ने समस्या हुन्छ ।
• उच्च रक्तचापको लक्षणको रुपमा व्यक्तिमा थकान र अत्यधिक तनाव हुन्छ ।
• बिरामीलाई छाती दुख्ने र भारीपनको महसुस हुने गर्छ ।
• बिरामीलाई सास फेर्न गाह्रो हुन्छ ।
• उच्च रक्तचापका बिरामीले नर्भस महसुस गर्छन् ।
• कुनै पनि कुरा बुझ्न र बोल्न गाह्रो हुन्छ ।
• उच्च रक्तचापका बिरामीको खुट्टा एकाएक सुन्निने गर्छ ।
• उच्च रक्तचापका बिरामीलाई अक्सर निकै कमजोर महसुस हुन्छ ।
• हाइपरटेन्सनको बिरामीमा आँखा कम देखिन्छ ।

उच्च रक्तचापबाट कसरी बच्ने ?

• असन्तुलित खानपान र जीवनशैलीले पनि उच्च रक्तचाप निम्त्याउँछ र उच्च रक्तचाप हुँदा के खाने र के नखाने भन्ने कुरा धेरैलाई थाहा हुँदैन । त्यसैले उच्च रक्तचापको लक्षण थाहा पाउने बित्तिकै खानपान र जीवनशैलीमा केही परिवर्तन गर्नुहोस् जसले गर्दा रोगलाई पूर्णरुपमा नियन्त्रण गर्न सकिन्छ ।
• तौल बढेसँगै रक्तचाप पनि बढ्दै जान्छ । अत्यधिक तौलले सुत्दा श्वासप्रश्वासमा बाधा पुर्याउछ, जसले रक्तचाप बढाउँछ, त्यसैले रक्तचाप कम गर्ने प्रभावकारी उपाय भनेको तौल घटाउनु हो ।
• दैनिक २० देखि २५ मिनेट व्यायाम गर्नुहोस् ।
• साबुत अनाज, फलफूल, सागसब्जी, दुग्धजन्य पदार्थ र कम चिल्लो युक्त खानाजस्ता स्वस्थकर खानाले बीपीमा सहयोग पुर्याउँछ । घट्छ ।
• उच्च रक्तचापका बिरामीले आफ्नो आहारमा म्याग्नेसियम, क्याल्सियम र पोटासियमयुक्त खानेकुरा बढी खानुपर्छ ।
• दूध, हरियो सागसब्जी, दाल, सोयाबिन, प्याज, लसुन र सुन्तलामा पर्याप्त मात्रामा पोषक तत्व पाइन्छ ।
• हरेक दिन ४ ओखर र ५ देखि ७ बदाम बदाम खानुहोस् ।
• उच्च रक्तचाप भएका फलफूलमा स्याउ, अमरुद, अनार, केरा, अंगुर, अनानास, मौसाम्बी, मेवा आदि पर्दछन् ।
• हरेक बिहान खाली पेटमा २ केस्रा लसुन खानुहोस् । 
• सिट्रस फ्रुट, लेमोनेड, सूप, नरिवल वाटर, सोया, फ्लेक्ससीड र ब्ल्याक चना खानुहोस् । 
• दैनिक धेरै पानी पिउनुहोस् ।
• सोयाबिनको तेल खानाका लागि प्रयोग गर्नुपर्छ ।
• सलादमा प्याज, टमाटर, मूला, गाजर, काँक्रो, बन्दागोभीको सेवनले रक्तचापलाई सामान्य बनाउँछ ।
• बिना क्रिम दूध सेवन गर्ने ।
• उच्च रक्तचापमा ओमेगा–३ समावेश गर्नुहोस् ।
• उच्च रक्तचाप भएका व्यक्तिले डार्क चकलेट को सेवन गर्नुपर्छ । डार्क चॉकलेट बी.पी. घट्छ । 

उच्च रक्तचाप र आहार

• उच्च रक्तचापमा के खानुपर्छ र के खानु हुँदैन ? यी कुराहरू यहाँ लेखिएका छन् । यदि तपाईं उच्च रक्तचापको लक्षणहरू महसुस गर्नुहुन्छ भने, तिनीहरूबाट बच्नुपर्छ:
• जसको बी.पी. धेरै छ उसले नुन कम खानुपर्छ ।
• कफी र चियाको अत्यधिक सेवनले रक्तचाप बढाउँछ ।नुनको मात्रा बढी हुने भएकाले डिब्बाबंद खाना नखानुहोस् ।
• धुम्रपान र मद्यपान नगर्नुहोस् ।
• उच्च रक्तचाप व्यक्तिले चिया र कफी  को सेवन गर्नु हुँदैन ।
• पिज्जा, बर्गर जस्ता बाहिरी वस्तुको सेवन नगर्नुहोस् ।
• उच्च रक्तचापका बिरामीले बेकिङ सोडा खानु हुँदैन ।
• खाना खाँदा खानामा नुन मिसाउनु हुँदैन ।
• चटनी, अचार, अजिनोमोटो, बेकिंग पाउडर र सस नखानुहोस् ।
• बी.पी. बिरामीले बढी बोसो भएको खाना खानु हुँदैन ।
• बी.पी. जब तपाई सुत्नु हुन्छ तब रक्तचाप कम हुनछ । पर्याप्त निन्द्रा लागेन भने रक्तचापमा नकारात्मक असर पर्छ । कम सुत्ने मानिसहरुको रक्तचाप बढ्न थाल्छ । कम्तिमा पनि 7 घण्टा राम्रो सग सुत्ने गर्नु होस ।
• उच्च रक्तचापका बिरामीका लागि रिस घातक हुन्छ । सकेसम्म धेरै प्रयास गरेर तनाव र रिसबाट टाढै बस्नुपर्छ । दैनिक ध्यान र योग गर्नुपर्छ ।
• अत्यधिक लागुऔषधको सेवनले रक्तचाप बढाउँछ, जसले तौल बढाउँछ र हृदयाघातको सम्भावना पनि बढाउँछ ।
• उच्च रक्तचापबाट छुटकारा पाउनका लागि मानिसहरूले सबैभन्दा पहिले घरेलु उपचारको प्रयास गर्छन्

आउनुहोस् जानिराखौं उच्च रक्तचाप नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्ने घरेलु उपचारहरू के के हुन् ?

लसुन: 

लसुनको प्रयोग हरेक घरमा गरिन्छ । लसुन रक्तचाप ठीक गर्न निकै सहयोगी हुन्छ । लसुनले उच्च रक्तचाप नियन्त्रण गर्न सक्छ ।

अमला:

एक चम्चा अमलाको रस र त्यति नै मात्रामा मह मिसाएर बिहान–बेलुका सेवन गर्नाले उच्च रक्तचापमा फाइदा हुन्छ । यसले गर्दा उच्च रक्तचापको उपचार हुन्छ ।

मरिच: 

ब्लड प्रेसर उच्च हुँदा आधा गिलास मनतातो पानीमा एक चम्चा कालो मरिचको चूर्ण हालेर पिउनुहोस् । यसलाई दुई घण्टापछि पिउनुहोस् । यसले उच्च रक्तचापका लक्षणहरूको उपचार गर्दछ ।

तरबूज: 

तरबुजाले उच्च रक्तचाप नियन्त्रणमा फाइदा पुर्याउँछ । खरबुजाको दाना र खसखसलाई छुट्टाछुट्टै पिसेर बराबर मात्रामा राख्नुहोस् । यसको एक चम्चा दैनिक सेवन गर्नुहोस् ।

कागती: 

रक्तचाप बढेमा एक गिलास पानीमा आधा कागती निचोरेर तीन घण्टाको अन्तरालमा पिउनुहोस् । यसले उच्च रक्तचापको उपचार गर्छ ।

तुलसी र नीमको पानी: 

तुलसीको पाँच वटा पात र दुई वटा नीमको पात पिसेर यसलाई एक गिलास पानीमा घोलेर बिहान खाली पेटमा पिउनुहोस् । यसले उच्च रक्तचापका लक्षणहरूको उपचार गर्दछ ।

उच्च रक्तचापमा बिहानको नांगो खुट्टा हिँड्नु लाभदायक हुन्छ ।

उच्च रक्तचापका बिरामीले हरियो घाँसमा १० देखि १५ मिनेटसम्म खाली खुट्टा हिँड्नुपर्छ । दिनहुँ हिँड्दा रक्तचाप सामान्य हुन्छ ।

पालक र गाजरको रस:

उच्च रक्तचापको उपचारको लागि ताजा पालक र गाजरको रस निकाल्नुहोस् । यसलाई हरेक दिन पिउनुहोस् । यसको जुस लाभदायक साबित हुन्छ ।

करेला: 

उच्च रक्तचापको उपचारको लागि करेला र लौकाको फलखानुहोस् । यो उच्च रक्तचापका बिरामीका लागि निकै फाइदाजनक हुन्छ । यसले उच्च रक्तचापका लक्षणहरू निको पार्छ ।

ब्राउन राइस:

उच्च रक्तचापको उपचारका लागि ब्राउन राइस खानुपर्छ । ब्राउन राइसले उच्च रक्तचापका बिरामीलाई धेरै फाइदा पुर्याउँछ र उच्च रक्तचापका लक्षणहरू हटाउँछन् ।

मेथी:

३ ग्राम मेथीको चूर्णलाई बिहान र बेलुका पानीमा मिसाएर सेवन गर्नुहोस् । यसलाई दैनिक रुपमा खाँदा फाइदा हुन्छ । यसले उच्च रक्तचापको उपचार गर्छ ।

टमाटर: 

उच्च रक्तचापको उपचारको लागि टमाटरको सेवन गर्नुहोस् । टमाटरले उच्च रक्तचापलाई नियन्त्रणमा राख्छ । दैनिक एक कप टमाटरको रस पिउनुहोस् ।

अनार: 

अनारबाट बीपी कम गर्ने उपाय अपनाउन सकिन्छ । अनार वा अनारको जुस दैनिक पिउनाले उच्च रक्तचाप कम हुन्छ ।

चुकुन्दर:-

तपाईं चुकन्दरबाट बीपी कम गर्ने उपायहरू पनि लिन सक्नुहुन्छ। एक चुकंदर और आधा मूला लिएर तिनीहरूलाई छील्नुहोस् र तिनीहरूलाई स-साना टुक्राहरूमा काट्नुहोस् । यसलाई मिक्सरमा राख्नुहोस् र रस निकाल्नुहोस् । दिनको एक पटक यो जुस पिउनाले उच्च रक्तचाप घट्न सक्छ ।

तिलको तेल: 

तिलको तेल ले बीपी कम गर्न घरेलु उपाय अपनाउन सकिन्छ । यसका लागि दैनिक खानामा तिलको तेलको प्रयोग गर्नुपर्छ । यसले बीपी घटाउँछ ।

अदुवा :

सबैभन्दा पहिले फलफूलको जुस वा स्मूदी बनाउनुहोस् । त्यसपछि ताजा अदुवा हालेर पिउनुहोस् । यसबाहेक आफ्नो खानामा दैनिक अदुवाको प्रयोग गर्नुहोस् ।

नरिवल: 

नरिवलबाट पनि बीपी कम गर्ने उपाय अपनाउन सकिन्छ । दिनमा २–३ पटक नरिवलको पानी पिउनुपर्छ । यसले उच्च रक्तचाप घटाउँछ ।

उच्चरक्तचाप बीमारी ले कहिले डाक्टरकहाँ जानुपर्छ ? (डाक्टरलाई कहिले सम्पर्क गर्ने ? )

रक्तचाप सामान्यभन्दा कम वा बढी हुन्छ, दुवै घातक हुन्छन् । जब बिरामीको रक्तचाप 120 - 80 भन्दा बढी हुन्छ तब त्यो अवस्थालाई उच्च रक्तचाप भनिन्छ । बीपी घटाउन घरेलु उपचार पछि पनि बिरामीलाई उच्च रक्तचापको लक्षणको रुपमा छाती दुख्ने र भारीपन महसुस हुने र सास फेर्न गाह्रो हुने गर्छ । टाउको दुख्ने, कमजोरी वा धमिलो दृष्टि छ भने बिरामीले जतिसक्दो चाँडो चिकित्सक कहाँ जानुपर्छ, अन्यथा यो गम्भीर रोगमा परिणत भएर घातक अवस्थामा पुग्न सक्छ ।