नेपाल दक्षिण एसियामा अवस्थित भूपरिवेष्ठित राष्ट्र हो। यसको उत्तरमा चीन र दक्षिण, पूर्व र पश्चिममा भारत छ। नेपालमा उर्वर तराई, सबलपाइन ...
नेपाल दक्षिण एसियामा अवस्थित भूपरिवेष्ठित राष्ट्र हो। यसको उत्तरमा चीन र दक्षिण, पूर्व र पश्चिममा भारत छ। नेपालमा उर्वर तराई, सबलपाइन वन, पहाड र हिमाल सहितको विविधतायुक्त परिदृश्य छ। प्राकृतिक सम्पदाले भरिपूर्ण मुलुक भए पनि नेपाल विकासको दृष्टिले पछाडि छ ।
यसका धेरै कारणहरू छन् ।
- नेपाल ठूलो मात्रामा कृषि अर्थतन्त्र भएको अल्पविकसित देश हो। अधिकांश जनसङ्ख्या ग्रामीण क्षेत्रमा बसोबास गर्दै निर्वाहमुखी कृषिमा संलग्न छन् । यसले उद्योगको विकास र रोजगारी सृजनालाई सीमित गरेको छ ।
- नेपालमा उच्च तहको राजनीतिक अस्थिरता छ । यसले वैदेशिक लगानी आकर्षित गर्न र विकास आयोजना कार्यान्वयन गर्न कठिन भएको छ ।
- नेपाल मानव विकासको न्यून स्तर भएको गरिब देश हो । यसले शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा र अन्य आधारभूत सेवाहरूमा पहुँच गर्न जनसंख्याको क्षमतालाई सीमित गरेको छ।
यी चुनौतीका बाबजुद नेपालका लागि आशा छ । पछिल्लो समय आर्थिक वृद्धि र मानव विकासका हिसाबले मुलुकले प्रगति गरेको छ । समावेशी विकासलाई प्रवर्द्धन गर्ने सरकारको दृढ प्रतिबद्धता पनि छ । निरन्तर प्रयासले नेपालले आफ्ना विकसित छिमेकीहरूसँग मिलेर काम गर्न सक्छ ।
नेपाल खनिज, जलस्रोत, वनजंगल लगायतका प्राकृतिक सम्पदाले भरिपूर्ण देश हो । तर, देश गरिब र अविकसित छ । यो मामला किन हो ?
प्राकृतिक सम्पदाका बाबजुद नेपालले विकास गर्न नसक्नुका धेरै कारण छन् । एउटा प्रमुख कारण भनेको पूर्वाधारको अभाव हो । नेपालमा सडक, रेलमार्ग र अन्य यातायात पूर्वाधारको अभाव छ, जसले गर्दा मालसामान र मानिसहरूलाई देश भरी आवतजावत गर्न गाह्रो भएको छ। यो पूर्वाधारको अभावले व्यवसायहरू सञ्चालन गर्न र मानिसहरूलाई आवश्यक सेवाहरूमा पहुँच गर्न गाह्रो बनाउँछ ।
नेपालको विकासमा ढिलाइ हुनुको अर्को कारण भनेको राजनीतिक अस्थिरता हो । देशले धेरै कूप्रथा र राजनीतिक उथलपुथलको अनुभव गरेको छ, जसले विदेशी लगानी आकर्षित गर्न र दीर्घकालीन विकास योजनाहरू कार्यान्वयन गर्न गाह्रो बनाएको छ । साथै भ्रष्टाचार र नातावादले नेपालको विकासमा बाधा पुर्याएको छ ।
नेपालले पार गर्न धेरै चुनौतिहरू भए पनि केही सकारात्मक संकेतहरू पनि छन् । पछिल्लो समय शिक्षा र स्वास्थ्य सेवामा पहुँच बढाउन मुलुकले प्रगति गरेको छ । साथै, सरकारले पूर्वाधार सुधार र विदेशी लगानी भित्र्याउने काम गरिरहेको छ । निरन्तर प्रयासले नेपालले आफ्नो वर्तमान विकास चुनौतीहरू पार गर्न र जनताको जीवनस्तरमा सुधार ल्याउन सक्छ ।
नेपाल खनिज, जलस्रोत, वनजंगल लगायतका अथाह प्राकृतिक सम्पदा भएको देश हो । तर, गरिबी दर झन्डै ३० प्रतिशत रहेको मुलुक विकासमा पछाडि छ । यसका पछाडि पूर्वाधारको अभाव र लगानीको अभावलगायत थुप्रै कारण छन् ।
देशमा धेरै कमजोर सडकहरू छन्, र जनसंख्याको लगभग 10% मात्र बिजुलीमा पहुँच छ। यसले व्यवसायहरू सञ्चालन गर्न र मानिसहरूलाई आधारभूत सेवाहरू पहुँच गर्न गाह्रो बनाउँछ।
अर्को समस्या भनेको लगानीको अभाव हो । नेपालमा निजी क्षेत्र निकै सानो छ र सरकारले विदेशी लगानीकर्तालाई आकर्षित गर्न सकेको छैन । यसले रोजगारी र आर्थिक वृद्धिको कमी भएको छ।
अन्ततः नेपाल पनि राजनीतिक अस्थिरताको सामना गरिरहेको छ । देशमा विभिन्न सरकारहरू छन्, र वर्तमान सरकार अलोकप्रिय छ । यसले लगानी आकर्षित गर्न र सुधार कार्यान्वयन गर्न गाह्रो बनाउँछ ।
यी चुनौतीका बाबजुद नेपालमा सम्भावना छ । देशको प्राकृतिक स्रोतलाई रोजगारी र विकासका लागि प्रयोग गर्न सकिन्छ । यद्यपि, यसका लागि ठूलो लगानी र सुधार आवश्यक छ ।
No comments
तपाई लाई लाग्छ कि यो वेबसाइट मा केही सच्याउनु पर्ने छ भने कमेन्ट गर्नु होला । तपाईको सल्लाह, सुझाव अतिनै आवश्यकता छ । तपाईले गर्नुहुने कमेन्ट लाई मान्यता दिँदै संसारको सामु पुर्याउने कोशिश गरिने छ । तपाईको कमेन्ट साधारण, सभ्य भाषा मा लेख्नु हुन विनम्र अनुरोध गरिएको छ । यो वेबसाइट लाई फल्हो पनि गर्नु होला । फल्हाे गर्नु भयो भने कुनै पनि नयाँ पोस्ट पोस्टिङ हुने बितिकै तपाईको सामु सही समय मा पुग्ने छ । धन्यवाद !