नेपालको राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा कृषिको महत्वपूर्ण योगदान रहने थियो । नेपाल एउटा कृषि प्रधान देश हो भनेर सबै लाई थाहा छ । कृषि र यससँग सम्बन्ध...
नेपालको राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा कृषिको महत्वपूर्ण योगदान रहने थियो । नेपाल एउटा कृषि प्रधान देश हो भनेर सबै लाई थाहा छ । कृषि र यससँग सम्बन्धित क्षेत्रहरू देशको जीविकोपार्जनका मुख्य स्रोत धेरै छन्। कृषिले कुल जनसंख्याको लगभग 75% रोजगारी दिन्छ र कुल गार्हस्थ उत्पादन (जीडीपी) मा 36.8% योगदान गर्दछ र देशको निर्यात आयको 85% प्रदान गर्नसक्ने क्षमता छ ।
विश्वका अरु देश ले - जल, जङ्गल, घाँसे मैदान, वन्यजन्तु, औषधीय वनस्पति र बालीका हिसाबले नेपाल विश्वकै श्रोत साधनको धनी राष्ट्र मानछन् । नेपालमा कृषिको विशेषता साना होल्डरको व्यापक वितरण, निर्वाहमुखी खेती हो । नेपालमा धान, गहुँ, मकै, कोदो, जौ, दाल, आलु, उखु र जुट मुख्य बाली हुन् । नेपालले सुर्ती, चिया, सुपारी र कफी जस्ता नगदे बाली पनि उत्पादन गर्न सक्छ । कृषि नेपालको अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड हुनसक्थ्यो । यसले कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा करिब ३७ प्रतिशत योगदान पुर्याउँछ ।
यी बालीबाट मानिसहरूले धेरै फाइदाहरू पाउँन सक्थे । सर्वप्रथम, यी बालीहरू नेपालका मानिसहरूले उपभोग गर्छन् जसले उनीहरूलाई राम्रो र स्वस्थ जीवन बिताउन मद्दत गर्दछ विशेष गरी धान र अन्य खाद्य बालीको उच्च उत्पादनको साथ । कतिपय कृषिजन्य उत्पादन पनि निकासी हुने गरेको छ नयाँ संविधानअनुसार नेपालले ‘तराई’, ‘पहाड’ जस्ता सङ्घीय राज्यहरू सुरु गरेको छ । यो बहुराज्यीय व्यवस्थामा प्रत्येक प्रदेशलाई आ–आफ्नो पहिचान दिइएको छ तर तराई क्षेत्रलाई समग्रमा बेवास्ता गरिएको छ ।
सात प्रदेशमध्ये तराई क्षेत्रमा एउटा मात्र प्रदेश, धेरै उत्पादन दिने कोशी छ, तर सुनसरी र मोरङ गरी दुई जिल्लामा विभाजन गरिएको छ। बाँकी राज्यहरूको भौगोलिक र भौगोलिक अवस्था फरक-फरक छ, जसले विभिन्न क्षेत्रहरूमा कृषिको विकासलाई सहज बनाउँछ । यो ब्लग कृषि क्षेत्रका विभिन्न कृषि उत्पादनहरू हाइलाइट गर्न लेखिएको हो खाद्यान्नको आवश्यकतामा आत्मनिर्भर बन्न खोजिरहेको नेपालको अर्थतन्त्रका लागि कृषि बढ्दो चासोको विषय कुनै पाटी ले बनाउन सकेका छैनन ।
कृषिजन्य वस्तुको उत्पादन निरन्तर बढ्दै गएको र २०औँ शताब्दीमा आएको धक्काको बाबजुद नेपालले धान र गहुँमा आत्मनिर्भर सकेको छैन । अन्य बालीहरू जस्तै मकै, कोदो र दाल पनि ठूलो मात्रामा उत्पादन गरन सकिने थियो । नेपालले धेरै कृषि बाली उत्पादन गरे पनि तरकारी, फलफूल र मसलाको उत्पादन निकै कम छ । यसले गर्दा अन्य देशबाट तरकारी, फलफूल र मसला आयातमा निर्भरता बढेको छ नेपाल एक कृषि प्रधान देश हो जसको ८०% भन्दा बढी जनसंख्या आफ्नो जीविकोपार्जनका लागि कृषिमा निर्भर छन् ।
देशमा विविध हावापानी र स्थलाकृति छ, जसले विभिन्न प्रकारका बालीहरू उब्जाउनको लागि उपयुक्त अवस्थाहरू प्रदान गर्दछ । नेपालमा धान, गहुँ, मकै, कोदो, जौ, दाल, आलु, उखु र जुट मुख्य बाली हुन् । नेपालले सुर्ती, चिया र कफी जस्ता नगदे बाली पनि उत्पादन गर्छ । कृषि नेपालको अर्थतन्त्रको मेरुदण्ड हो, यसले कुल गार्हस्थ्य उत्पादनमा करिब ३७ प्रतिशत योगदान पुर्याउँछ ।
अहिले सम्म कुनै पाटी ले यस लाई चासो नदिएर नै नेपाल कृषिप्रधान देश भएर पनि अरु देश बाट खाद्यान्न आयात गरिरहेकोछ । नेपाल मा जति पनि रीमिटेन्स भित्रिन्छ त्यो सबै खाद्यान्न आयात गर्दै सिद्धिन्छ । नेपालले जहिले सम्म कृषि मा प्राथमिकता दिँदैन तब सम्म नेपाल अहिले जस्तो अबस्था मा छ यो भन्दा पनि नाजुक अवस्था मा नजाला भन्न सकिँदैन ।
No comments
तपाई लाई लाग्छ कि यो वेबसाइट मा केही सच्याउनु पर्ने छ भने कमेन्ट गर्नु होला । तपाईको सल्लाह, सुझाव अतिनै आवश्यकता छ । तपाईले गर्नुहुने कमेन्ट लाई मान्यता दिँदै संसारको सामु पुर्याउने कोशिश गरिने छ । तपाईको कमेन्ट साधारण, सभ्य भाषा मा लेख्नु हुन विनम्र अनुरोध गरिएको छ । यो वेबसाइट लाई फल्हो पनि गर्नु होला । फल्हाे गर्नु भयो भने कुनै पनि नयाँ पोस्ट पोस्टिङ हुने बितिकै तपाईको सामु सही समय मा पुग्ने छ । धन्यवाद !