हरेक वर्ष १० प्रतिशतले बढ्दै गएको विद्युत्को आवश्यकता परिपूर्ति गर्न देशलाई जलविद्युतको द्रुत विकास आवश्यक छ । ४३ हजार मेगावाट उत्पादन ...
हरेक वर्ष १० प्रतिशतले बढ्दै गएको विद्युत्को आवश्यकता परिपूर्ति गर्न देशलाई जलविद्युतको द्रुत विकास आवश्यक छ । ४३ हजार मेगावाट उत्पादन गर्ने क्षमता भए पनि नेपालले स्थापना गरेको जलविद्युत नेपालको उत्पादन क्षमता प्राधिकरणका अनुसार नेपालमा हाल २,२०० मेगावाटभन्दा बढी बिजुली उत्पादन क्षमता रहेको छ। यद्यपि नेपालका अधिकांश जलविद्युत् आयोजनाहरू नदी प्रवाहमा आधारित रहेकाले वर्षाको बेलामा मात्र पूर्ण क्षमताको विद्युत् उत्पादन हुने गर्छ। हिउँदमा भने कुल क्षमताको ३० देखि ३५ प्रतिशत मात्र उत्पादन हुने आकलन गरिन्छ। त्यसले गर्दा नेपालले वर्षामा भारतलाई बिक्री गर्ने र हिउँदमा उताबाट आयात गर्ने नीति अघि बढाएको अधिकारीहरूको भनाइ छ।
नेपालमा ८०,००० मेगावाटभन्दा बढी सकल क्षमता, ४०,००० मेगावाट आर्थिक रूपमा सक्षम जलविद्युत क्षमता रहेको अनुमान गरिएको छ, पानीजस्ता ऊर्जाको पर्याप्त स्रोत, तर पनि ८० भन्दा बढी मध्ये १% भन्दा कम उपयोग भएको छ ।
भारतले भुटानमा धेरै जलविद्युत आयोजना बनाएर त्यहाँबाट उत्पादन हुने धेरैजसो विद्युत् आयात गर्छ । त्यसैले नेपालबाट विद्युत् खरिद गर्न त्यति उत्सुक नहुन सक्छ । गर्मीमा नेपालले भारतबाट जलविद्युत निर्यात गर्ने सम्भावना छ । र भारतले हिउँदमा तातोमा आधारित बिजुली आयात गरी दुवै देशलाई फाइदा पुर्याउँछ । नेपालमा ठूला, बहुउद्देश्यीय विकास आयोजनाहरू विद्युत् निर्यातमा केन्द्रित हुनुपर्छ किनभने यो साझा लाभ हुन सक्छ। जलविद्युतबाट उत्पादित बिजुलीले नेपाल जस्ता अल्पविकसित मुलुकलाई सघन औद्योगिकीकरण, रोजगारी सृजनालगायतका माध्यमबाट आर्थिक रूपमा समृद्ध बनाउन मद्दत गर्नेछ ।
कतिपयको तर्क छ कि नेपालले सम्भव भएसम्म नेपालको ८३,००० मेगावाट (मेगावाट) जलविद्युतलाई स्वदेशी प्रयोजनका लागि प्रयोग गर्नुपर्छ, जबकि अतिरिक्त आम्दानीका लागि अन्य देशमा निर्यात गर्ने । कतिपयले नेपालले घरेलु उपभोगका लागि पर्याप्त ऊर्जा प्रयोग गर्नुपर्छ र जलविद्युतको वातावरणीय लागत र जोखिम धेरै हुने भएकाले विद्युत् निर्यातबाट बच्नुपर्छ भन्ने विश्वास गर्छन् । नेपालले आफ्नो जलविद्युत श्रोतको दोहन कसरी गर्ने भन्ने विषयमा मत विभाजित छ । नेपालले आफ्नो ४३ उत्पादन क्षमतालाई पर्याप्त रूपमा उपयोग गर्नका लागि, त्यस्ता ऊर्जा खोज्ने निर्यात बजारहरू खोज्नुपर्छ (नेपाल १९९२ विद्युत कानूनले सरकारसँगको सन्धि मार्फत विकासकर्ताले उत्पादन गरेको बिजुली विदेशमा निर्यात गर्ने व्यवस्था गरेको छ ।
थप जलविद्युत आयोजनाहरू विकास गर्दा, उच्च भोल्टेजमा बिजुली बोक्न सक्ने अन्तरदेशीय प्रसारण लाइन निर्माण गर्न नेपाल हिमालय राष्ट्रले भारतसँग सहकार्य गर्नु पर्ने नियम छ । अहिले निर्माण भइरहेका जलविद्युत आयोजनाले विद्युत शक्ति थप्ने र चाँडै नै नेपाल उर्जा बचत हुने राष्ट्र बन्ने अपेक्षा गरिएको छ । जलविद्युत को १०० वर्षको इतिहास भए पनि हाल सम्म उत्पादन भएको हिसाबले खासै उपलब्धि भएको छैन ।
No comments
तपाई लाई लाग्छ कि यो वेबसाइट मा केही सच्याउनु पर्ने छ भने कमेन्ट गर्नु होला । तपाईको सल्लाह, सुझाव अतिनै आवश्यकता छ । तपाईले गर्नुहुने कमेन्ट लाई मान्यता दिँदै संसारको सामु पुर्याउने कोशिश गरिने छ । तपाईको कमेन्ट साधारण, सभ्य भाषा मा लेख्नु हुन विनम्र अनुरोध गरिएको छ । यो वेबसाइट लाई फल्हो पनि गर्नु होला । फल्हाे गर्नु भयो भने कुनै पनि नयाँ पोस्ट पोस्टिङ हुने बितिकै तपाईको सामु सही समय मा पुग्ने छ । धन्यवाद !