यात्राको क्रममा रिँगटा लाग्ने र बान्ता हुनुलाई यात्राको बिरामी (motion sickness) भनिन्छ। यो समस्या धेरै मानिसहरूमा हुने गर्छ, विशेष गरी गाडी...
किन हुन्छ यात्राको बिरामी?
यात्राको क्रममा हाम्रो शरीरले देख्ने र अनुभव गर्ने कुराहरूबीच असन्तुलन हुँदा यो समस्या देखा पर्छ। उदाहरणका लागि, जब हामी गाडीमा बसेका हुन्छौं र बाहिरको दृश्य परिवर्तन भइरहेको हुन्छ, तर हाम्रो शरीर स्थिर बसेको हुन्छ, तब यस्तो असन्तुलन हुन्छ। यसले गर्दा मस्तिष्कमा संकेत पठाइन्छ कि हामी बिरामी परेका छौं र यसको परिणामस्वरूप रिँगटा लाग्ने र बान्ता हुने समस्या देखिन्छ।
यात्राको बिरामीबाट कसरी बच्न सकिन्छ?
- यात्रा गर्नु अगाडि भारी खाना नखानुहोस्: हल्का खाना खानुहोस् वा यात्रा गर्नुभन्दा केही घण्टा अगाडि नै खाना खाइसक्नुहोस्।
- पानी प्रशस्त मात्रामा पिउनुहोस्: शरीरमा पानीको मात्रा कम भएमा पनि यात्राको बिरामी हुन सक्छ।
- यात्राको दिशामा बस्नुहोस्: जहाँसम्म सम्भव भयो, यात्राको दिशामा बस्नुहोस्।
- यात्रा गर्दा पढ्ने, मोबाइल हेर्ने वा अन्य काम नगर्नुहोस्: यसले समस्यालाई बढाउन सक्छ।
- ताजा हावा लिने प्रयास गर्नुहोस्: गाडीको झ्याल खोलेर ताजा हावा लिने प्रयास गर्नुहोस्।
- यात्राको बिरामीको औषधि लिनुहोस्: डाक्टरको सल्लाह अनुसार यात्राको बिरामीको औषधि लिन सक्नुहुन्छ।
- अदुवा चपाउनुहोस्: अदुवा चपाउनुले पनि यात्राको बिरामीबाट राहत दिलाउन सक्छ।
यात्राको बिरामी भइहालेमा के गर्ने?
- शान्त ठाउँमा बस्नुहोस्: आँखा चिम्लेर शान्त ठाउँमा बस्नुहोस्।
- ताजा हावा लिने प्रयास गर्नुहोस्: गाडीको झ्याल खोलेर ताजा हावा लिने प्रयास गर्नुहोस्।
- हल्का खानेकुरा खानुहोस्: बिस्कुट, क्र्याकर जस्ता हल्का खानेकुरा खानुहोस्।
- पानी प्रशस्त मात्रामा पिउनुहोस्: शरीरमा पानीको मात्रा कम भएमा पनि यात्राको बिरामी हुन सक्छ।
कहिले डाक्टरलाई देखाउने?
यदि तपाईंलाई बारम्बार यात्राको बिरामी हुने समस्या छ भने, तपाईंले डाक्टरलाई देखाउनुपर्छ। डाक्टरले तपाईंको समस्याको कारण पत्ता लगाएर उपचार गर्न सक्छन्।
सवारी साधन खासगरि बसमा यात्रा गर्दा रिँगटा लाग्ने र बान्ता हुने समस्या धेरै मानिसहरुको हुने गर्छ । कतिपय मानिस त झन् बान्ता भएकै कारण बिरामी समेत हुन्छन् ।
कोही मानिसमा यात्रामा निस्कन साथ बान्ता गर्न थाल्छन् भने कसैकसैलाई लामो यात्रा गर्दा यो समस्या देखा पर्छ । बान्ता हुनु आफैँमा एक कष्टकर क्षण हो । शरीरलाई कमजोर बनाउनुका साथै यस्तो समस्याले यात्राको रमाइलोपन समेत हराएर जान्छ तर यो समस्याको पनि समाधान छ ।
यात्रा गर्दा शरीरका इन्द्रीयहरु आँखा, कान आदिले सन्तुलित ढंगबाट आ–आफ्नो कार्य गर्न नसक्दा मोसन सिकनेस अर्थात यात्राजन्य वान्ता उत्पन्न हुन्छ। मोसन सिकनेस पनि व्यक्तिपिच्छे फरक–फरक हुन्छ। तर यो समस्यालाई घरेलु उपायबाट पनि समाधान गर्न सकिन्छ । हेर्नुहोस् हाम्रै घर भान्सामा प्रयोग हुने केही प्रभावकारी घरेलु उपाय र औषधीय गुणयुक्त जडिबुटी जसले बान्ता हुनबाट बचाउँछ ।
१. जेठीमधु : यो मधुर र स्निग्ध गुणयुक्त हुने भएकोले आमाशयको अम्लता कम गर्दछ साथै आमाशयको वायुलाई पनि कम गर्दछ। अतः यात्रा गर्दा जेठीमधुका टुक्राहरु मुखमा राखेर चुसीरहनु पर्दछ। २. ल्वाङ्ग : ल्वाङ्ग मुखमा राखेर चुसीरहँदा पनि धेरैलाई बान्ताको समस्या समाधान भएको छ । ३. जामुन : जामुनको फल तथा यसका पातहरुमा वान्ता रोक्न सक्ने औषधीय गुण हुन्छ। अतः जामुन पत्रको रस निकालेर यात्रा गर्नुपूर्व पिउने वा यात्राको बीचमा अलि–अलि रस पिउँदा पनि बान्ता हुँदैन। साथै जामुनको फल नै फलफूलका रुपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।
४. आँप : काँचो आँपले खानामा रुची लगाउँछ, खाना पचाउन सहयोग गर्दछ। त्यही आँपको पातले बान्ता रोक्ने काम गर्दछ। यसर्थ यात्रा गर्दा आँपको पातको रस निकालेर बीचमा पिउने गर्नुपर्दछ। ५. सौंफ : सौंफले पनि वान्ता रोक्ने काम गर्दछ। यात्राका क्रममा मुखमा सौंफ राखेर चपाईरहँदा पनि वान्ता हुँदैन। ६.अदुवा : रुघा खोकी, अरुची आदिमा प्रयोग गरिने तथा दैनिक भान्सामा प्रयोग हुने अदुवामा वान्ता रोक्ने औषधीय गुण हुन्छ। अतः यात्राका क्रममा अदुवाका टुक्रा मुखमा राखेर चुसीरहँदा पनि मोसन सिकनेस कम हुन्छ। यसैगरी फलफूलका रुपमा प्रयोग हुने दाडिम (अमिलो अनार), बयर, बिमिरो आदि यात्राका क्रममा पटक–पटक खाँदा पनि ‘मोसन सिकनेस’ कम गर्न सकिन्छ।
७. उत्सुकता : कायम राख्ने यात्राका बेला अब के आउँला कस्तो ठाउँ आउला भनेर बाहिरी वातावरण नियालेको खण्डमा पनि बान्ता आउँदैन । बान्ता हुने व्यक्तिले जहिल्यै पनि अगाडी हेर्नुपर्छ । ८. बान्ता धेरै हुनेले नाईटोमा हेण्डिप्लास्टलाई क्रस बनाएर लगाउँदा पनि सहज भएको अनुभव सुनाएका छन् ।
९. कतिपयलाई भोको पेटमा वाकवाकी लाग्ने भएकोले यात्राको दौरानमा पेटभरी खाएर हिँड्नुपर्छ भने कतिपयलाई एकदमै हलुका खानेकुरा मात्रै खानुपर्छ । १०. सवारीको गन्ध, सवारीले फालेको धुँवाको कारण पनि वाकवाकी लाग्ने कारणले चुईगम, हाजमोला, क्याण्डि, हल्स, अमिली/ पाउँ जस्ता कुरा मुखमा राख्न सकिन्छ भने मास्कको अनिवार्य प्रयोग गर्नुपर्छ ।
११. कतिपयले यात्राका दौरान अध्ययनका लागि किताबमा हेरिरहँदा पनि बान्ता आउने, रिँगटा लाग्ने भएको अनुभव सुनाएका छन् । यसकारण सकभर यात्रामा अध्ययन गर्नु राम्रो होईन । १२. मन परेको गितहरुलाई बजाएर सुन्ने, गफगाफ गर्ने, बाहिरी वातावरणसँग रमाउने हो भने यस्ताखाले समस्या आउँदैन ।
अथवा माथि भनिएका मध्ये मौसम अनुसार काँचो आँप वा दाडिम जे उपलब्ध हुन्छ त्यही लिई त्यसको जुस बनाउने र उक्त जुसमा पुदिना, अदुवा, ल्वाङ्ग मिसाएर अलिकति नुन र सौंफको पाउडर पनि राखी यात्राका क्रममा पटक–पटक पानीका रुपमा प्रयोग गर्दा पनि मोसन सिकनेसलाई कम गर्न सकिन्छ ।
नोट: यो जानकारी केवल सामान्य जानकारीको लागि हो। कुनै पनि स्वास्थ्य समस्याको लागि डाक्टरको सल्लाह लिनुहोस्।
No comments
तपाई लाई लाग्छ कि यो वेबसाइट मा केही सच्याउनु पर्ने छ भने कमेन्ट गर्नु होला । तपाईको सल्लाह, सुझाव अतिनै आवश्यकता छ । तपाईले गर्नुहुने कमेन्ट लाई मान्यता दिँदै संसारको सामु पुर्याउने कोशिश गरिने छ । तपाईको कमेन्ट साधारण, सभ्य भाषा मा लेख्नु हुन विनम्र अनुरोध गरिएको छ । यो वेबसाइट लाई फल्हो पनि गर्नु होला । फल्हाे गर्नु भयो भने कुनै पनि नयाँ पोस्ट पोस्टिङ हुने बितिकै तपाईको सामु सही समय मा पुग्ने छ । धन्यवाद !